Wpływ kannabinoidów na neurogenezę i neuroprotekcję – rola terapii konopnej w schorzeniach neurologicznych

Kannabinoidy – zarówno te endogenne (produkowane przez ludzki organizm), jak i pochodzące z roślin (fitokannabinoidy, np. THC i CBD) – mają istotny wpływ na układ nerwowy. Badania ostatnich dekad wykazały, że układ endokannabinoidowy odgrywa kluczową rolę w neurogenezie (tworzeniu nowych komórek nerwowych) oraz neuroprotekcji (ochronie neuronów przed uszkodzeniem). To otwiera nowe perspektywy w terapii wielu schorzeń neurologicznych, takich jak padaczka, choroba Parkinsona, stwardnienie rozsiane czy choroba Alzheimera.

Czym jest neurogeneza i neuroprotekcja?

Neurogeneza to proces powstawania nowych neuronów z komórek progenitorowych. U dorosłych ludzi zachodzi głównie w hipokampie – strukturze mózgu odpowiedzialnej za pamięć i emocje.

Neuroprotekcja natomiast oznacza wszelkie mechanizmy, które zapobiegają uszkodzeniom komórek nerwowych, łagodzą stany zapalne i wspierają regenerację.

Jak działają kannabinoidy?

📌 Kluczowe składniki:

• THC (tetrahydrokannabinol) – działa silnie na receptory CB1 i CB2, wpływa na neuroprzekaźnictwo.

• CBD (kannabidiol) – nie wiąże się bezpośrednio z receptorami CB1/CB2, ale moduluje ich aktywność i działa przeciwzapalnie, przeciwutleniająco i neuroprotekcyjnie.

• CBG, CBC, THCV – inne kannabinoidy o potencjale neuroregeneracyjnym, choć mniej zbadane.

🔬 Działania neuroprotekcyjne:

• redukcja glutaminotoksyczności (czyli nadmiernego pobudzenia neuronów),

• zmniejszenie stanu zapalnego w mózgu,

• hamowanie stresu oksydacyjnego (działanie antyoksydacyjne),

• wpływ na ekspresję czynników neurotroficznych (np. BDNF – brain-derived neurotrophic factor).

Kannabinoidy a neurogeneza – co mówią badania?

Zastosowanie w schorzeniach neurologicznych

1. Padaczka lekooporna (np. zespół Dravet, Lennoxa-Gastauta)

• CBD wykazuje działanie przeciwdrgawkowe – zatwierdzone przez FDA jako składnik preparatu Epidiolex.

• Obserwuje się też poprawę funkcji poznawczych i redukcję stanów lękowych.

2. Stwardnienie rozsiane

• Kannabinoidy łagodzą spastyczność, ból neuropatyczny i zmęczenie.

• W niektórych krajach stosuje się doustne preparaty jak Sativex (THC+CBD).

3. Choroba Parkinsona

• CBD może redukować objawy psychotyczne i lękowe.

• THC wpływa na motorykę, ale wymaga precyzyjnego dawkowania.

4. Choroba Alzheimera

• Kannabinoidy hamują odkładanie się β-amyloidu, zmniejszają stan zapalny.

• Potencjał w poprawie snu, apetytu i zmniejszeniu pobudzenia.

5. Uszkodzenia pourazowe mózgu

• Badania na modelach zwierzęcych wskazują na zmniejszenie obrzęku i poprawę regeneracji neuronów po urazie.

Czy kannabinoidy mogą wspierać mózg zdrowych osób?

Niektóre badania sugerują, że CBD może poprawiać zdolności poznawcze w sytuacjach stresowych, redukować lęk społeczny i wspierać pamięć operacyjną. Jednak w przypadku zdrowych osób kluczowe jest precyzyjne dawkowanie, by uniknąć nadmiernego działania THC, które może zaburzać funkcje poznawcze.

Synergia z innymi składnikami rośliny – efekt otoczenia

Oprócz kannabinoidów, konopie zawierają terpeny (np. limonen, linalol, mircen), które mogą wzmacniać działanie neuroprotekcyjne. Efekt synergii, zwany entourage effect, polega na tym, że cała mieszanka związków działa skuteczniej niż pojedyncze komponenty.

Sytuacja prawna w Polsce

• ✅ Medyczna marihuana jest w Polsce legalna na receptę. Lekarz może zalecić preparaty o określonej zawartości THC/CBD w leczeniu chorób neurologicznych.

• ✅ Preparaty z CBD (np. olejki full spectrum) są legalne, jeśli zawartość THC nie przekracza 0,3%.

• ❌ Uprawa marihuany w Polsce jest zakazana – nawet jedna roślina może stanowić podstawę do odpowiedzialności karnej.

• ✅ Nasiona konopi są legalne, o ile są przeznaczone do celów kolekcjonerskich, nie uprawy.